Covalima, 11 Dezembru 2025 — Sua Exelénsia Ministru Administrasaun Estatal, Tomás do Rosário Cabral, hamutuk ho S.E. Vise-Ministru ba Fortalesimentu Institusionál, Paulo Manuel da S. dos Remédios, S.E. SEDL, Mateus W. dos Santos Tallo, S.E. SEATOU, Germano Santa Brites Dias, hamutuk ho Reprezentante UNDP, Kinta ohin, halo lansamentu ba funsionamentu Balkaun Úniku Munisipiu Covalima.
Dekretu Lei Nu.49/2023 hatu’ur Balkaun Úniku nu’udar servisu deskonsentradu ida iha Diresaun Jerál Simplifikasaun, Modernizasaun, no Administrasaun Lokál (DGSMAL) ne’ebé tutela iha Ministériu Administrasaun Estatal. Nune’e mos iha DL. Nu.3/2025 iha DG-SMAL sei asegura instalasaun servisu Balkaun Úniku no halo mós jestaun ba servisu BÚ iha territoriu nasionál hotu. Balkaun Úniku mak sentru servisu atendimentu iha nível lokál iha ne’ebé sidadaun ida-idak bele hetan asesu ba informasaun no asesu ba servisu públiku ne’ebé la hanesan iha fatin ida de’it, nune’e bele poupa tempu no poupa osan.
Oras ne’e dadauk Balkaun Úniku estabelese ona iha munisipiu walau (8): Manatuto, Baucau, Dili, Liquiça, Aileu, Manufahi, Autoridade Administrativa Ataúro no ohin loron inaugura tan Balkaun Úniku munisipiu Covalima.
Iha tempu badak sei inaugura mós Edifisiu Balkaun Úniku RAEOA inklui munisipiu sira seluk mak hanesan munisipiu Viqueque, Lautem, Ainaro, Ermera no Bobonaro.
Balkaun Úniku hanesan mekanizmu ida husi promosaun ba prosesu desentralizasaun ne’ebé espanda tan prestasaun servisu ba atendimentu públiku, hamenus burokrasia, hasa’e transparensia, satisfasaun no konfiansa ba administrasaun públika.
Iha inagurasaun BÚ ne’e, S.E. Ministru MAE, Tomás do Rosário Cabral, husu ba Munisipiu Covalima oan sira, Autoridade sira, Sivil no Militar, fatin ida ne’e ita boot sira tenke asegura, tamba fatin ida ne’e mak sei fo servisu atendimentu besik no lalais liu ba populasaun sira iha ne’e.
Iha biban ne’e mos S.E. MAE hato’o nia apresiasaun no parabéns no susessu ba povu Covalima no autoridade sira hotu ne’ebe presente iha fatin BÚ ne’e hodi realiza lansamentu ba dahuluk BÚ iha Covalima hodi fó atendementu besik liu ba populasaun sira ne’ebe hakarak atu hetan kartaun identidade, afirma S.E. Ministru MAE.
Inisiativa ida-ne’e aliña ho esforsu desentralizasaun IX Governu Konstitusional nian iha Balkaun Úniku ne’ebé eziste ho objetivu tolu mak hanesan: hakbesik prestasaun servisu ba sidadaun sira; moderniza no simplifika servisu atendimentu ba públiku ho lalais no fasil; no promove transparensia no boa governasaun.
Balkaun Úniku eziste atu promove transparénsia iha servisu administrasaun públika no sai mós fonte kredível ba konfirmasaun informasaun sidadaun no munisipál iha kada territóriu. Ba ezisténsia Balkaun Úniku, realiza tanba servisu hamutuk entre Governu da IX liu husi Ministériu Administrasaun Estatál hamutuk ho UNDP.
Durante faze implementasaun teknikamente, MAE liu husi Diresaun Jerál Simplifikasaun no Modernizasaun Administrasaun Lokal (DGSMAL) servisu hamutuk Ministerius Justisa liu husi Diresaun Jerál Servisu Registu Notariadu ba fornesimentu servisu notaridu nian mak hanesan: Bilhete Identidade (BI), Passaporte no Registu Kriminál. Nune’e mós, MAE halo koordenasaun no servisu hamutuk ho Ministériu Transporte no Komunikasaun (MTK) liu husi TIC Timor no DNIC atu asegura konektividade ba servisu atendimentu Balkaun Úniku iha teritoriu Timor laran.
Edifísiu Balkaun Úniku Covalima funsiona ho funsionáriu hamutuk nain-lima (5): koordenador ida (1), tékniku front office nain rua (2), motorista ida (1) no limpezador ida (1).
Iha serimónia inaugurasaun BÚ ne’e partisipa hosi Xefe Gabinete MAE Interina, Sra. Leonor Faria Soares, Diretores Jerais no Nasionais MAE, Diretores Servisus Munisipais, Administrador Postu Administrativu, veteranus, Autoridade Seguransa PNTL, líder komunitáriu sira no komunidade Covalima.






















































